Poprawne tworzenie przypisów to jeden z kluczowych elementów każdej pracy naukowej. Przypisy nie tylko dokumentują źródła informacji, ale też świadczą o rzetelności autora i jego znajomości zasad edytorskich. Poniżej przedstawiamy zasady sporządzania przypisów wraz z przykładami dla różnych typów źródeł – zarówno drukowanych, jak i elektronicznych.
1. Przypisy do źródeł drukowanych
1.1. Publikacja zwarta jednego autora
Pierwsze cytowanie:
A. Urbanek, Współczesny człowiek w przestrzeni bezpieczeństwa. W poszukiwaniu teoretyczności bezpieczeństwa personalnego, Słupsk 2015, s. 25.
Kolejne cytowanie w dalszej części pracy:
A. Urbanek, Współczesny …, dz. cyt., s. 36.
Ponowne korzystanie z tego samego źródła bezpośrednio po sobie:
Tamże, s. 47.
Z tej samej strony:
Tamże.
Uwaga: Skróty dz. cyt. oraz Tamże stosuje się również w odniesieniu do innych źródeł, z wyjątkiem dokumentów archiwalnych.
1.2. Publikacja zwarta wielu autorów
Pierwsze cytowanie:
L. Korzeniowski, A. Pepłoński, Wywiad gospodarczy. Historia i współczesność, Kraków 2005, s. 45.
Kolejne cytowanie:
L. Korzeniowski i in., Wywiad gospodarczy …, dz. cyt., s. 54.
1.3. Publikacje pod redakcją (red.)
Pierwsze cytowanie:
P. Majer, Wybrane zagadnienia bezpieczeństwa wewnętrznego w okresie PRL, [w:] A. Urbanek (red.), Bezpieczeństwo ludności województwa podlaskiego. Studium z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego, Białystok 2014, s. 151.
Kolejne cytowanie:
P. Majer, Wybrane zagadnienia …, dz. cyt., s. 203.
lub
S. Kozdrowski, Bezpieczeństwo wewnętrzne w okresie II RP – aspekty teoretyczne, [w:] A. Urbanek (red.), Bezpieczeństwo ludności …, dz. cyt., s. 15.
1.4. Artykuł z czasopisma
Przykłady:
K. Malinowska-Krutul, Sądowa kontrola, „Zagadnienia Społeczne”, 2014, nr 2, s. 74.
lub
K. Malinowska-Krutul, Sądowa kontrola, „Zagadnienia Społeczne”, 2014, nr 2/2014, s. 74.
1.5. Dokument archiwalny
W przypadku źródeł archiwalnych stosuje się skróty nazw archiwów, zespołów oraz akt.
Pierwsze cytowanie:
Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie (cyt. dalej: CAW), sygn. 997, Akta personalne B. Wieniawy, k. 34.
Kolejne cytowanie bezpośrednio po tym samym źródle:
Tamże, k. 35.
Kolejne cytowanie w dalszej części pracy:
CAW, sygn. 997, Akta personalne B. Wieniawy, k. 34.
Dla odróżnienia poszczególnych dokumentów w tej samej teczce:
CAW, sygn. 997, Akta personalne B. Wieniawy. Świadectwo ukończenia kursu jeździeckiego w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu, k. 45.
1.6. Dokument prawny
Konstytucja RP z dnia 6 kwietnia 1996 r. (Dz. U. z 1997 r. nr 78, poz. 483).
1.7. Hasło z encyklopedii lub słownika
Z. Siemak, Policja Komunalna, [w:] W. Pływaczewski, G. Kędzierska (red.), Leksykon policyjny, Szczytno 2001, s. 227.
1.8. Cytowanie źródła „z drugiej ręki”
N. E. Enkvist, Coherence, pseudo-coherence and non-coherence, Abo 1978, s. 110; cyt. za:
E. Tabakowska, Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków 2001, s. 250.
2. Przypisy do źródeł elektronicznych
2.1. Artykuł ze strony internetowej
A. Popławska, Podmiotowość uczestników procesu kształcenia w społeczeństwie informacyjnym, „Gazeta IT”, [online], dostęp [w:] http://archiwum.gazetait.pl/edukacja/git23/366.html
, dnia 15.10.2008.
2.2. Artykuł ze strony instytucji
Witryna internetowa Akademii Podlaskiej w Białymstoku, [online], dostęp [w:] http://www.apwb.pl/
, dnia 1.02.2015.
3. Skróty stosowane w przypisach
W przypisach można stosować skróty zarówno w wersji polskiej, jak i łacińskiej, pod warunkiem zachowania jednolitego systemu w całej pracy.
Polskie skróty Łacińskie odpowiedniki Znaczenie
tamże ibidem w tym samym miejscu
tenże / taż / ciż idem / eadem / iidem ten sam / ta sama / ci sami
dz. cyt. op. cit. dzieło cytowane
ss. ss. strony
t. t. tom
[w:] [in:] w: (przy cytowaniu z prac zbiorowych)
Ważne: w całej pracy należy zachować jednolity styl przypisów – nie mieszać skrótów polskich i łacińskich oraz stosować spójny system interpunkcji.
4. Dobre praktyki przy tworzeniu przypisów
Konsekwencja – stosuj jeden, spójny styl zapisu w całej pracy.
Dokładność – zawsze podawaj numer strony, z której pochodzi cytat lub informacja.
Chronologia cytowań – przypisy powinny być umieszczane zgodnie z kolejnością występowania źródeł w tekście.
Unikaj powtórzeń – jeśli dane źródło cytujesz wielokrotnie, używaj skrótów typu Tamże lub dz. cyt..
Źródła internetowe – zawsze dodawaj datę dostępu.
Rzetelność – nie cytuj źródeł, których faktycznie nie wykorzystano.
Podsumowanie
Tworzenie przypisów to nie tylko kwestia formalna, ale także element świadczący o profesjonalizmie autora. Stosowanie właściwych skrótów, konsekwentny system zapisu oraz rzetelne oznaczanie źródeł pozwalają zachować przejrzystość i wiarygodność pracy naukowej.
Poprawny przypis to nie tylko dowód znajomości zasad edytorskich – to również szacunek wobec autorów, z których dorobku korzystamy.Umiejętność prawidłowego tworzenia przypisów to nieodłączny element procesu pisania prac licencjackich i innych opracowań naukowych. Odpowiednie oznaczanie źródeł pozwala uniknąć zarzutów o plagiat, a także zwiększa wiarygodność i wartość merytoryczną pracy. Starannie opracowane przypisy świadczą o rzetelności naukowej, znajomości literatury przedmiotu i umiejętności krytycznego korzystania z materiałów źródłowych.
Warto pamiętać, że przypisy nie są jedynie formalnym wymogiem – stanowią integralną część tekstu naukowego. Ułatwiają czytelnikowi śledzenie toku myślenia autora, wskazują na inspiracje teoretyczne i umożliwiają pogłębienie lektury w oparciu o wskazane publikacje. Dlatego każdy student przygotowujący się do pisania pracy licencjackiej powinien opanować zasady cytowania oraz tworzenia przypisów zarówno dla źródeł drukowanych, jak i elektronicznych.
Konsekwencja w zapisie, precyzja w podawaniu danych bibliograficznych oraz świadome korzystanie ze skrótów typu Tamże czy dz. cyt. to podstawy profesjonalnego opracowania naukowego. Poprawnie przygotowane przypisy stanowią nie tylko formalne uzupełnienie tekstu, ale przede wszystkim wyraz szacunku wobec dorobku naukowego innych autorów i odpowiedzialności za własną pracę badawczą.